GİRİŞ

   Ülkemizde hergün iş kazası nedeni ile 4 kişi hayatını kaybetmekte, 6 kişi sürekli iş göremez hale gelmektedir.  En son yayınlanan 2022 yılı iş kazaları  SGK istatistiklerine göre  588.823 iş kazası ile 953 meslek hastalığı kayıtlara geçmiş, iş kazaları sonucunda 1.517 çalışan hayatını kaybetmiştir.Ölümlü iş kazalarınınincelendiğinde en çok gerçekleştiği işyerleri  inşaat sektöründen sonra madenlerde olmaktadır. Madencilikte gerçekleşen kazalar; patlamalar, yangınlar, göçükler gibi hasarlara yol açmakta, büyük çapta can ve mal kayıplarının oluşmaktadır. Bu nedenle madenlerde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin etkin bir şekilde yürütülmesi iş kazası ve meslek hastalıklarını önlenmesinde büyük değer katacaktır.

MADENCİLİK FAALİYETLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

Arama, hazırlık, üretim, nakliyat ve cevher hazırlama evrelerinin her birinde ayrı ayrı riskler barındıran madencilik işyerlerinde, en çok iş sağlığı ve güvenliği problemlerinin ortaya çıktığın faaliyetler üretim faaliyetleridir. Gerek işin doğasından gerekse madencilik faaliyetlerinin ağır koşullardan kaynaklanan çeşitli sağlık ve güvenlik sorunları ortaya çıkmaktadır. Bu sorunların en aza indirilmesi, bertaraf edilmesi için mevzuat çalışmaları ile düzenlenmiştir.

6331 Sayılı İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu’nun yayınlanmasından sonra alt mevzuatlardan yeraltıve yerüstü maden işyerlerinde, sondajla maden çıkarılan işyerlerinde sağlık ve güvenliğin korunmasına yönelik 19.09.2013 tarih ve 28770 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak“Maden İşyerlerinde İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönetmeliği”yürürlüğe girmiş, sonraki yıllarda(2014-2015-2017) ek maddeler ve tebliğlerledeğişikliğe uğramıştır.

24.09.2014 tarih 29129 sayılı “Maden  İşyerlerinde İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile de değişiklik yapılarak, 08.04.2017 tarih 30032 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan“Yeraltı Maden İşyerlerinde  Kurulacak Sığınma Odaları Hakkında Tebliğ” ile çalışanların sağlık ve güvenliğinin korunması için asgari şartlar belirlenmiş, koşullara göre belirlenmiştir.Yine madenlere yönelik  çok tehlikeli işyeri olması nedeniyle maden çalışanlarına yönelik ferdi kaza sigortası yapılması için;  06.01.2015 tarih 29259 sayılı Resmi Gazete’de“Maden Çalışanlarının Zorunlu Ferdi Kaza Sigortası Hakkında Karar” adıyla yayınlanmış, yeraltı maden işletmelerin de  ve yerüstü kömür madenlerinde çalışanlar için  zorunlu ferdi kaza sigortası kapsamına alınmıştır.

MADEN İŞYERLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ

-  İşverenin yükümlülükleri

-  Çalışanların yükümlülükleri

-  Patlama, yangın ve zararlı ortam havasından korunma

-  Kaçış kurtarma araçları

-  İletişim, alarm ve uyarı sistemleri

-  Çalışanların bilgilendirilmesi

- Sağlık gözetimi

-  Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması

 - Asgari sağlık ve güvenlik gerekleri

YERALTI ÇALIŞANLARI PERSONEL TAKİP VE İZLEME SİSTEMİ KURULMASI

• İşyerlerinde çalışanlara ait kayıtlar tutulur.
• Ocağa giriş ve çıkışlar ile çalışanların bulunduğu yerler belirlenerek kayıt altına alınır.
• Her an doğru bir şekilde yerüstünde takip edilebileceği bir sistem kurulur.
• Bu ekipmanlar acil bir durumda korumalı, çalışabilir olması sağlanır.
• Sistem tarafından tutulan kayıtlar en az bir yıl süreyle saklanır.

OKSİJENLİ FERDİ KURTARICI

İşveren; yeraltı kömür madenlerinde faaliyet alanının herhangi bir yerinde iş sağlığı ve güvenliğini etkileyecek olayın (göçük, gaz ve toz patlaması, zehirli veya boğucu gaz intişarı ve benzeri) meydana gelmesi durumunda tüm çalışanların acil durum planında belirtilen kaçış güzergâhlarına uygun olarak sağlıklı ve güvenli bir şekilde yer üstüne intikalini sağlamak için;

Faaliyet alanları ile yeryüzüne çıkış ağzı arasında oksijenli ferdi kurtarıcı değişim (Mülga ibare:RG-24/3/2016-29663) (...) istasyonları kurmak zorundadır. Bu iki nokta arasında oksijenli ferdi kurtarıcı değişim (Mülga ibare:RG-24/3/2016-29663) (...) istasyonu kurulup kurulmayacağına, kurulacaksa hangi mesafeler arasında olacağına aşağıda belirtilen Tablo-1 ve Tablo-2’deki şartlar çerçevesinde tercih edilen oksijenli ferdi kurtarıcıların özellikleri dikkate alınarak karar verir. Oksijenli ferdi kurtarıcı değişim (Mülga ibare:RG-24/3/2016-29663) (...) istasyonları yeraltında yaşanan göçük, su baskını, patlama, yangın gibi acil durumlardan etkilenmeyecek şekilde teçhiz eder.

 Grizulu veya yangına elverişli kömür damarlarının bulunduğu ocaklarda, tüm çalışanlar, çalışma süresince, yanlarında her halükarda en az 30 dakika kullanım süresi olan oksijen ferdi kurtarıcısı taşır ve gerektiğinde kullanır.”

ARAMA, KURTARMA, TAHLİYE

İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmeliğe uygun olarak çalışanlar herhangi bir acil durumda nasıl davranmaları gerektiği konusunda eğitilirler.

Arama, kurtarma ve tahliye konusunda yeterli sayıda destek elemanı görevlendirilir.

Bu eğitimler; yapılan işin niteliğine uygun olarak ve gerekli teorik ve pratik eğitimleri içerecek şekilde verilir, belgelendirilir ve bu eğitimler her altı ayda bir yenilenir.

Kurtarma istasyonları kurulur.

YERALTI MADENLERİNDE HAYAT HATTI/YAŞAM HATTI KURULMASI

 Yeraltı madenlerinde, hazırlık faaliyetlerinin yapıldığı alanlar ve üretim panoları gibi yeraltı maden işletmesinin bütün bölümlerini kapsayacak şekilde ve çalışanların yerüstüne çıkmalarını kolaylaştıran; yanmaya, kopmaya ve aşınmaya karşı dayanıklı bir hayat hattı kurulur. Bu hatlar acil durum planlarına uygun olarak yerleştirilir.

TATBİKATLAR İLE HAYAT HATTININ KULLANIMI TEST EDİLMELİDİR.

SIĞINMA ODASI

Kömür ve türevleri hariç olmak üzere yeraltı maden işyerlerinde, acil durumlarda kullanmak amacıyla sığınma odaları kurulur. (8 NİSAN 2017, SAYI 30032)

SONUÇ

Yaşanabilecek iş kazaları ve meslek hastalıklarının azaltılması, yok edilmesine yönelik; mevzuat çalışmalarıyla koşullar  geliştirilmiştir. Tüm bunlarla berber mevcut risklerin doğru algılanması ve analiz edilmesi ile güvenli çalışma ortamı oluşturmak, güvenli davranışlar kazanmış eğitilmiş personel ile çalışmak, iş kazaları ve meslek hastalıklarını azaltacak, işletmelere ve ülke ekonomisine faydalar sağlayacaktır.

Madencilik sektörü doğası gereği çok tehlikeli bir sektördür gerek mühendislik yöntemleriyle gerekse iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri ile iş kazaları meslek hastalıkları önlenebilir. Önlemek ödemekten ucuzdur.

İş kazasız günler dilerim.

“İş kazaları; sürekli mücadeleyi gerektirir.”